Trải qua hơn 600 năm lịch sử, Tử Cấm Thành không chỉ là biểu tượng quyền lực của hai triều đại Minh - Thanh mà còn được xem là một kiệt tác phong thủy vĩ đại nhất của Trung Quốc cổ đại. Sự trường tồn và vững chãi suốt hàng thế kỷ của công trình này không đơn thuần đến từ kỹ thuật xây dựng, mà còn bắt nguồn từ một hệ thống phong thủy chặt chẽ, tinh tế và đầy ẩn ý được các bậc thầy phong thủy, kiến trúc và thiên văn cùng phối hợp tạo nên.

1. Nguyên lý Thiên – Địa – Nhân hợp nhất trong thiết kế Tử Cấm Thành

Triết lý phong thủy xuyên suốt trong thiết kế Tử Cấm Thành chính là tư tưởng “Thiên – Địa – Nhân hợp nhất”. Cái gọi là "ngưỡng nhìn thiên tượng, cúi nhìn địa lý, trung gian là nhân hòa". Và tư tưởng này qua quá trình phát triển đã trở thành một bí thuật phong thủy cổ đại, còn được gọi là thuật xem hình hoặc thuật nhìn đất. Nó chủ yếu được sử dụng trong việc xây mộ và xây dựng nhà cửa.

Phong thủy cho rằng mọi vật trên đời đều nằm trong một hệ thống tương ứng giữa thiên và địa. Nếu có thể thay đổi môi trường để xây dựng cầu nối giao tiếp giữa con người và vũ trụ, thì sẽ nhận được năng lượng mạnh mẽ hơn, và con người sẽ trở nên thịnh vượng. Mặc dù vì nhiều lý do khác nhau, phong thủy trong xã hội hiện đại đã dần mai một, nhưng chúng ta vẫn thường nghe nói về những câu như "Lưỡng thanh long, tả bạch hổ, hữu chu tước, hạ huyền vũ" hoặc "ngồi bắc nhìn nam là đất phong thủy" hay "Bạch Hổ ngẩng đầu, nhà cửa không yên". Những điều này thực sự thuộc phạm vi phong thủy.

Trong tất cả các công trình kiến trúc cổ đại của Trung Quốc, Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh chắc chắn là một trong những công trình có phong thủy vĩ đại nhất trong lịch sử Trung Hoa. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về công trình cổ đại này, đã đứng vững suốt hơn 600 năm, và những bí mật phong thủy ẩn sau nó.

2. Tử Cấm Thành – Đỉnh cao phong thủy của Trung Hoa cổ đại 

Tử Cấm Thành mà chúng ta thấy ngày nay, hay còn gọi là Cố Cung, là nơi ở của 24 hoàng đế trong hai triều đại Minh và Thanh. Công trình bắt đầu xây dựng vào năm thứ 4 đời Hoàng đế Minh Thành Tổ, tức là năm 1406, và mất 14 năm để hoàn thành vào năm 1420. Nằm ở trung tâm trục chính của Bắc Kinh, Cố Cung chiếm diện tích 720.000 mét vuông, diện tích xây dựng khoảng 150.000 mét vuông, là cung điện lớn nhất còn tồn tại trên thế giới. Nó là biểu tượng của quyền lực hoàng gia, thiêng liêng và uy nghiêm.

Vào năm 1402, sau khi cướp ngôi từ cháu trai là Chu Uân Văn, Chu Đệ trở thành hoàng đế thứ ba của triều đại Minh. Khi đó, cung điện của triều Minh vẫn ở Nam Kinh, và Chu Uân Văn đã cho đốt cháy phần lớn cung điện. Từ đó, Chu Uân Văn mất tích, không rõ sống chết, và trở thành một nỗi đau trong lòng Chu Đệ. Cộng thêm vào đó, khi vừa lên ngôi, vẫn còn những quan lại kiên quyết ủng hộ Chu Uân Văn. Khí hậu ở Nam Kinh cũng rất ẩm ướt khiến Chu Đệ mất ngủ và nhớ về những ngày tháng ở Bắc Bình, vì thế vào năm 1406, ông đã triệu tập một nhóm quan lại bàn về việc chuyển đô về Bắc Bình. Những quan chức phụ trách bắt đầu đi khắp cả nước để tìm kiếm đá quý và gỗ để xây dựng.

Người xưa kể rằng, vào thời điểm đó, nghệ nhân nổi tiếng Khối Tương, người được gọi là "Hoài Lỗ Ban" đã trở thành kiến trúc sư của thủ đô mới Bắc Bình. Khối Tương là một người có tài năng thiên bẩm, khi xây dựng các nhà cao tầng và sân vườn, chỉ cần tính toán một chút là có thể nhanh chóng thiết kế ra bản vẽ chính xác.

Kế hoạch xây dựng cung điện mới không chỉ phải vừa có khí thế hùng vĩ, vừa đảm bảo tính thực dụng mà còn phải kết hợp với học thuyết phong thủy, lý thuyết âm dương ngũ hành và thiên văn học để đảm bảo quốc gia hưng thịnh. Một trong những điều đầu tiên cần xem xét khi xây dựng là cách để trấn áp khí long của nhà Nguyên còn sót lại. Chu Đệ đã cho phá hủy hoàn toàn phủ Yên vương và các công trình cũ của nhà Nguyên. Sau khi phá bỏ các công trình dưới mặt đất, các thợ xây đã đào bỏ nền móng cung điện nhà Nguyên và thay thế bằng nền đất mới. Cung điện mới này chính là Tử Cấm Thành, xây dựng ngay trên nền cung điện cũ của nhà Nguyên.

Năm 1420, sau hơn một thập kỷ xây dựng và với sự tham gia của hàng triệu công nhân, Tử Cấm Thành cuối cùng cũng hoàn thành. Đến năm 1421, vào ngày mùng 1 Tết, việc chuyển đô về Bắc Bình hoàn tất.

3. Long huyệt nằm dưới đại điện hoành tráng nhất của Tử Cấm Thành

Người xưa thông qua việc quan sát hướng đi của núi non, cây cỏ và dòng sông, đã tìm ra được vùng năng lượng của sao Tử Vi trên trời, chiếu xuống mặt đất, và cho rằng đây là nơi kết tụ của linh khí, gọi là Long Mạch, hay còn gọi là nơi Long huyệt, nơi có năng lượng phù hợp nhất với tần số tự nhiên.

Nhiều người có thể đoán rằng Long huyệt nằm dưới đại điện hoành tráng nhất của Tử Cấm Thành, Đại Hòa Điện, nhưng thực tế không phải như vậy.

Tử Cấm Thành được chia thành hai phần: "Tiền triều" ở phía Nam là nơi làm việc của hoàng đế, thuộc "dương" và "Hậu cung" ở phía Bắc là nơi nghỉ ngơi của hoàng đế và các phi tần, thuộc "âm".

Nếu so với bố cục Tử Cấm Thành và các vị trí của Tử Vi, Tai Vi, Thiên Thức, thì khu vực "Tiền triều" sẽ tượng trưng cho Tai Vi (mang tính "dương"), còn khu vực hoàng đế nghỉ ngơi, chính là khu vực Tử Vi (mang tính "âm"), và khu vực phía sau sẽ tượng trưng cho Thiên Thức. Vì vậy, Long huyệt sẽ ở khu vực Tử Vi, tức là khu vực hoàng đế sinh sống.

Ở giữa Càn Thanh Cung và Khôn Ninh Cung, có một cung điện nhỏ nhưng quan trọng, đó là Cung Giao Thái Điện, và nó nằm ngay trên Long huyệt. Cung điện này được Hoàng đế Gia Tĩnh xây dựng. Gia Tĩnh là người say mê đạo pháp, và tất nhiên ông cũng rất quan tâm đến phong thủy. Vị trí của Cung Giao Thái Điện rất có ý nghĩa.

Trong quẻ Bát Quái, quẻ Càn thuộc "dương cực", còn quẻ Khôn thuộc "âm cực". Càn Thanh Cung thuộc Càn, mang tính "dương", còn Khôn Ninh Cung thuộc Khôn, mang tính "âm". Cung Giao Thái Điện nằm ngay tại nơi giao hòa âm dương. Cái gọi là "Càn Khôn giao hội", nếu âm dương giao hòa thì quốc gia mới ổn định lâu dài.

Khi nói về Tử Cấm Thành và Long Mạch, chúng ta cũng phải tìm hiểu về phong thủy của nó. Tử Cấm Thành nằm trong một môi trường có sự giao hòa của âm dương, tức là phong thủy "chung hòa âm dương". Mọi người có thể biết rằng Tử Cấm Thành có một trục chính hướng Bắc Nam, và trục này cũng chứa đựng những bí ẩn phong thủy sâu sắc, điều này chúng tôi sẽ nói sau. Thực tế, Tử Cấm Thành còn có một đường phân cách theo hướng Đông Tây, đó là đường nối giữa Long Tông Môn và Cảnh Vận Môn, cắt qua Quảng Trường Càn Thanh Môn. Đoạn đường này được gọi là "Long Cảnh tuyến".

Phía Bắc Càn Thanh Cung là khu vực của hậu cung, thuộc âm, còn phía Nam là khu vực làm việc của hoàng đế, thuộc dương. Do đó, Long Cảnh tuyến chia Tử Cấm Thành thành hai phần âm dương Bắc Nam.

Tiếp theo, nhìn về các công trình phía Tây trục chính như Ngũ Lâu, Ngũ Âm Điện, Thiên Thu Đình, Huyền Vũ Môn,... đều thuộc "âm", trong khi các công trình phía Đông trục chính như Văn Lâu, Văn Hoa Điện, Vạn Xuân Đình, Trùng Ôn Môn,... lại thuộc "dương".

Như vậy, Tử Cấm Thành đã được chia thành một cặp âm dương theo cả hướng Đông Tây. "Thái Cực sinh ra lưỡng nghi", tức là âm và dương. Dương được biểu thị bằng một vạch ngang dài, còn âm được biểu thị bằng hai vạch ngang ngắn. Hai cực này kết hợp lại, sinh ra bốn hình tượng, từ đó phát triển thành Bát Quái, đại diện cho bốn yếu tố thiên nhiên: Thiên, Địa, Lôi, Thủy, Hỏa, Sơn, Trạch, và Phong. Khi Long Cảnh tuyến giao với trục chính, nó đã chia Tử Cấm Thành thành các cực âm dương Bắc Nam và Đông Tây, tạo thành một bố cục Bát Quái.

4. Hai yếu tố phong thủy quan trọng: đó là Vạn Tuế Sơn và Kim Thủy Hà 

Vạn Tuế Sơn

Kim Thủy Hà

Tử Cấm Thành còn có hai yếu tố phong thủy rất quan trọng: đó là Vạn Tuế Sơn và Kim Thủy Hà. Khi xây dựng Tử Cấm Thành, Hoàng đế Minh Thành Tổ Chu Đệ đã sử dụng đất từ nền cũ của cung điện nhà Nguyên và đất từ sông Bao Tử để xây dựng một ngọn núi nhân tạo ở phía sau Tử Cấm Thành, đặt tên là Vạn Tuế Sơn, tức là ngày nay là Cảnh Sơn. Vạn Tuế Sơn hẹp về phía Bắc Nam, dài về Đông Tây, giống như một tấm màn chắn bảo vệ phía trước Tử Cấm Thành, giúp ngăn chặn gió Bắc. Cảnh Sơn này cũng phù hợp với phong thủy vì có thể chắn gió Bắc, bảo vệ Long huyệt và bảo vệ hoàng đế lâu dài.

Trước mặt núi Thiên Thọ là một vùng đồng bằng rộng lớn, không có núi nào có thể sử dụng, vì vậy núi Vạn Tuế, được con người dựng lên, trở thành sống lưng của rồng trên vùng đất bằng phẳng này. Đây là nơi linh khí của mạch rồng núi Thiên Thọ ngấm vào lòng đất và tụ lại, kết nối với núi Thiên Thọ, tạo ra tác dụng tiếp nối với trời. Vì thế, việc hoàn thành núi Vạn Tuế có thể nói là một công trình hoàn hảo, mang lại ba lợi ích.

Có núi thì tự nhiên sẽ có nước. Trong Táng Thư của Quách Phác có nói rằng, trong phong thủy, nước là yếu tố quan trọng nhất, còn gió đứng thứ hai. Nước là yếu tố quan trọng hàng đầu trong học thuyết phong thủy.

Khi xây dựng Tử Cấm Thành vào thời Minh, người ta đã dẫn một con sông Kim Thủy từ phía tây bắc của núi Vạn Tuế, uốn lượn về phía nam, đi qua Đông Hoa Môn và cuối cùng chảy vào Hồ Thành Hà. Trong kiến trúc, sông Kim Thủy có tác dụng ngăn ngừa cháy, lũ và điều chỉnh nhiệt độ trong Tử Cấm Thành. Về phong thủy, núi Vạn Tuế và sông Kim Thủy bao quanh Tử Cấm Thành, đạt được sự hòa quyện giữa núi và nước, âm dương hợp nhất.

Ngoài ra, sông Kim Thủy còn chảy qua giữa năm cổng của Đại Hòa Môn, chắn ngang con đường mà các người ngoài phải đi qua để vào Tử Cấm Thành, có tác dụng hóa giải tà khí. Người xưa cho rằng âm dương là chất liệu của vạn vật. Có âm dương thì vạn vật mới có linh hồn, và từ đó xuất hiện năm yếu tố vật chất cơ bản: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Tử Cấm Thành cũng được cấu thành từ năm yếu tố này.

5. Phong Thủy các phương vị của Tử Cấm Thành

Xét về phương vị, Tử Cấm Thành chia thành năm hướng: Đông, Tây, Nam, Bắc và Trung Cung. Phía Bắc là Thần Vũ Môn, ban đầu có tên là Huyền Vũ Môn. Vào thời Khang Hi triều Thanh, vì chữ "Huyền" trùng với tên "Huyền Diệp" của Hoàng đế Khang Hi, nên tên Huyền Vũ Môn đã được đổi thành Thần Vũ Môn và vẫn được sử dụng cho đến nay.

Phương Bắc đại diện cho nước, màu sắc của nước là màu đen, nên bên trong Thần Vũ Môn có hai tòa nhà lớn: Đông Đại Phòng và Tây Đại Phòng, với mái nhà màu đen.

Cổng phía Nam của Tử Cấm Thành là Ngũ Môn, phía Nam thuộc hỏa, do đó kiến trúc của Ngũ Môn chủ yếu sử dụng các màu sắc ấm như đỏ. Phía Tây thuộc kim, và kim có thể sinh thủy, vì thế phía Tây Tử Cấm Thành được đại diện bởi sông Kim Thủy. Phía Đông thuộc mộc, được đại diện bởi Văn Hoa Điện của Thái Tử Cung thời Minh, mộc là yếu tố khởi đầu của ngũ hành, tượng trưng cho sự sống. Văn Hoa Điện sử dụng ngói xanh, đại diện cho sự trẻ trung, tràn đầy sức sống như cây cối vào mùa xuân.

Vị trí trung tâm của Tử Cấm Thành thuộc thổ, thổ là biểu tượng của quyền lực và thống trị vương quyền. Vì vậy, ba đại điện trước triều Tử Cấm Thành là Đại Hòa Điện, Trung Hòa Điện và Bảo Hòa Điện, tạo thành một nền móng hình chữ thổ. Những yếu tố như âm dương, bát quái, ngũ hành, phong thủy, sao trời, hiện tượng thiên văn… đều được thể hiện rõ ràng trong thiết kế phong thủy của Tử Cấm Thành.

Chưa dừng lại ở đó, trong phong thủy của Tử Cấm Thành còn ẩn chứa một bí ẩn chưa được giải đáp, đó chính là trục chính giữa có chứa một cơ chế kỳ bí. Theo "Chu Lễ", khi xây dựng đất nước, vị trí kinh đô phải chính xác, trục chính giữa phải thẳng. Truyền thống cho rằng, trục chính giữa nên song song với vĩ tuyến và kinh tuyến của trái đất. Tuy nhiên, vào năm 2004, khi người ta chụp ảnh từ trên không của Bắc Kinh, đã phát hiện ra rằng trục chính giữa của Tử Cấm Thành lệch 2 độ 10 phút so với vĩ tuyến.

Nếu tính cả hoàng cung của triều Nguyên, thì từ triều Nguyên đến triều Thanh, có 33 vị hoàng đế làm việc trong hoàng cung Nguyên và Tử Cấm Thành. Liệu có phải trong suốt mấy trăm năm qua, các hoàng đế đã ngồi lệch? Nhưng điều này không hợp lý, vì từ thời Đường, người ta đã có thể đo chính xác vĩ tuyến. Vậy lý giải duy nhất là sự lệch này có chủ ý, liên quan đến sự phân chia của la bàn phong thủy.

La bàn này có 24 phương vị, mỗi phương vị rộng 15 độ, và được chia nhỏ thành 5 phân, mỗi phân rộng 3 độ. Vì vậy, mỗi phương vị có 5 phân, và tổng cộng 24 phương vị sẽ chia thành 120 phân. Trục chính của Tử Cấm Thành lệch 3 độ về phía Tây, tương ứng với các phân chia của la bàn phong thủy, tránh xa từ trường mạnh của cực Bắc và Nam, tạo ra một sự cân bằng hoàn hảo trong phong thủy.

6. Phù Chú trấn trong ba đại điện của Tử Cấm Thành

Cuối cùng, hãy nói về phù chú trấn nhà trong ba đại điện của Tử Cấm Thành. Đại Hòa Điện, là cung điện lớn nhất trong Tử Cấm Thành, là nơi hoàng đế thực hiện các nghi lễ quan trọng và tiếp đón các sứ thần. Vào tháng 6 năm 2004, sau 310 năm kể từ khi Đại Hòa Điện được xây dựng lại, Viện Bảo tàng Cố Cung đã quyết định tiến hành sửa chữa toàn diện. Trong quá trình này, một phát hiện bất ngờ đã xảy ra.

Trên mái của Đại Hòa Điện, ở vị trí trung tâm, có một ván phù chú được khảm hình rồng, và khi các thợ sửa chữa vào trong mái, họ phát hiện ra một phù chú trấn nhà. Phù chú này gắn liền với ngai vàng của hoàng đế, và có kích thước khoảng 23 cm x 37.5 cm, được làm từ gỗ lê. Trước mặt nó còn có lư hương, chân nến và linh chi để cung cấp khí. Vậy tại sao trong cung điện hùng vĩ nhất Tử Cấm Thành lại có một phù chú như thế này? Nó được đặt ra để trấn áp điều gì?

Vào lúc này, những quan cận thần bên cạnh Ung Chính đã giới thiệu một đạo sĩ tên là Giả Thi Thương, để ông ta vào cung chữa bệnh cho hoàng đế. Sau khi Giả Thi Thương vào cung, công việc của ông diễn ra vô cùng suôn sẻ. Chỉ trong vòng chưa đầy một tháng, tình trạng bệnh của Ung Chính đã có sự cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, chỉ một tháng sau, Giả Thi Thương lại bị Ung Chính xử tử. Nguyên nhân là vì Ung Chính nhận thấy rằng các phương pháp bùa chú và xoa bóp của Giả Thi Thương thật sự có hiệu quả kỳ diệu, nhưng ông ta cũng có vẻ như đang điều khiển tình trạng bệnh của Ung Chính. Khi muốn bệnh tình tốt lên, thì ông ta khiến cho bệnh tình thuyên giảm, còn khi muốn bệnh tình xấu đi, ông ta lại khiến cho bệnh trở nặng. Ung Chính, với tư cách là một đế vương, sao có thể để mình bị người khác thao túng như vậy, vì thế ông đã ra lệnh xử lý Giả Thi Thương.

Tuy nhiên, Ung Chính không vì thế mà mất niềm tin vào các đạo sĩ. Ngay sau đó, các đại thần lại tìm cho ông một đạo sĩ khác, người này có tên là Lâu Kính Đoan. Lâu Kính Đoan chuyên về luyện đan, vào cung và phục vụ Ung Chính một cách cẩn thận, nhận được sự tín nhiệm cao từ hoàng đế. Vào ngày 12 tháng 8 năm 1731, Lâu Kính Đoan đã tổ chức lễ cúng bái tại xã đàn trong Tử Cấm Thành, dùng nước bùa để trừ tà, và còn an vị các phù chú trấn thổ tại mái của điện Cung và điện Dưỡng Tâm, với mục đích trấn an nhà cửa, tránh tà ma và bảo vệ bình an. Những phù chú này có nội dung khá giống nhau, mặt trước từ trên xuống dưới chia thành bốn tầng. Ba tầng đầu là nội dung liên quan đến Phật giáo, bao gồm kinh văn Phật giáo Trung Hoa, danh hiệu các vị thần phương vị trong sự hòa hợp giữa Phật giáo và Đạo giáo, và chú ngữ trong Phật giáo Tây Tạng. Tầng thứ tư là những bí mật của Đạo giáo, bao gồm các hình thức bát quái huyền bí.

Những phù chú này được gọi là "Thái Thượng Mật Pháp Trấn Thổ Linh Phù", hay còn gọi là "Thái Thượng Lão Quân 72 Đạo Trấn Thổ Linh Phù". Phù chú này kết hợp sức mạnh thần kỳ của cả Đạo giáo và Phật giáo, và cũng phù hợp với tư tưởng "Tam giáo đồng nguyên" của Ung Chính. Điều kỳ diệu là, sau khi an vị những phù chú trấn thổ này, tình trạng bệnh của Ung Chính thật sự có sự chuyển biến tốt đẹp, từ đó ông tin tưởng tuyệt đối vào công dụng của các bùa chú và phương pháp trị liệu. Ông cũng bắt đầu sử dụng các loại thuốc luyện đan, giống như các hoàng đế khác, theo đuổi trường sinh bất lão.

Theo tài liệu từ Nội vụ phủ của triều Thanh, sau khi mở lò luyện đan, lửa luyện đan của Ung Chính không bao giờ tắt trong suốt nhiều năm. Trong năm năm đó, Ung Chính đã ra lệnh vận chuyển nguyên liệu luyện đan đến Vườn Nguyên Minh 157 lần, tổng cộng có 192 tấn than đen và 42 tấn củi, khiến khu vườn này bị bao phủ trong khói mù. Vào ngày 7 tháng 10 năm 1735, Ung Chính, một hoàng đế khỏe mạnh, đột ngột mắc bệnh và chỉ sau một đêm, ông đã lâm vào tình trạng nguy kịch. Ngày hôm sau, ông qua đời tại Vườn Nguyên Minh. Cái chết đột ngột của Ung Chính đã gây ra nhiều suy đoán trong lịch sử, một trong những giả thuyết là ông có thể đã bị ngộ độc do sử dụng thuốc luyện đan.

Trên đây, chúng tôi đã chia sẻ xong câu chuyện về phong thủy của Tử Cấm Thành. Điều tuyệt vời của kiến trúc cổ đại Trung Quốc là nó kết hợp hài hòa với thiên nhiên, núi sông và vũ trụ, phản ánh tinh thần vĩ đại của chủ nhân công trình.

Nhiều quy tắc phong thủy có vẻ huyền bí nhưng thực tế lại có cơ sở khoa học. Ví dụ, việc giường ngủ đặt theo hướng Nam-Bắc và quan tài đặt theo hướng Đông-Tây giúp con người ngủ ngon và có sức khỏe tốt. Thực ra, khi hướng giường ngủ, hệ tuần hoàn của cơ thể con người sẽ phù hợp với từ trường của trái đất, giúp dễ ngủ hơn, cải thiện chất lượng giấc ngủ và phòng ngừa bệnh tật.

Nếu có bất kỳ thắc mắc bạn vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline: 0981 229 461 hoặc Fanpage: Phong Thủy Tường Minh để được tư vấn và hỗ trợ thêm.